İlçemizin Tarihçesi
İLÇEMİZİN TARİHÇESİ
1958 yılına kadar köy statüsünde olan Çardak İlçesinin ilçe olma sürecinden önce çardak kelimesinin semantik yapısı üzerinde durulacaktır. Çardak adının kaynağını ilk olarak Maymun Dağı’nın eteğine, Acı Göl’ün üzerine bugünkü Afyon sınırına gelen ve yerleşen Türklerin yaşam şekli belirlemiştir. Burada yaşayan Türklerin geçim kaynağını hayvancılık oluşturmuştur. Bu nedenle hayvancılıkla uğraşan Türkler hayvanlarını güneş ışığından korumak amacıyla evlerinin ön ve yan taraflarına “cardak” denilen gölgelikler yapmışlardır. Bu nedenle çevredeki yerleşim yerlerinde yaşayanlar buraya “Çardaklı Köy” adını vermişlerdir. Böylece bu küçük yerleşim yerinin adı “Çardaklı Köy” olarak kalmıştır. Daha sonra “Çardaklı Köy”deki köy ibaresi kaldırılarak, “Çardak” adı kullanılır olmuş ve günümüze kadar gelmiştir.
Tarihsel mana da önemli bir geçiş noktasında olan Çardak İlçesinde bilinen en eski yerleşim birimlerinden biri olan Gavur kalesidir, Bu kale ilçenin kuzeyindeki Hanbat (Çardak) ovasına hakim,Anava’ya (Acıgöl) nazır bir tepe üzerinde kurulmuştur. Müstahkem bir şekilde, ele geçirilmesi çok zor olan dik bir tepe üzerinde kurulmuş olan bu kalenin menşei konusunda yeterli arkeolojik kazı yapılmadığı için sağlıklı bilgi bulunmamaktadır. Ancak, eldeki bulgular bu kalenin Roma İmparatorluğu zamanında yapıldığı hakkında fikir vermektedir. Çardak’ta Romalılar tarafından kurulan ve bir kasaba büyüklüğünde olan Anava hakkında kesin bilgiler yoktur. Bu antik Anava şehrinin tarihî yol üzerinde Anava (Acı Göl) kenarında olduğu Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde dile getirilmekle beraber yeri konusunda açıklayıcı bir bilgi bulunmamaktadır.
İlçe merkezi 1105 yıllarında Maymun dağı ismiyle maruf dağın eteklerinde Körin adıyla anılan mevkide Türkmen aşiretleri tarafından kurulmuş ve daha sonra tarihsel süreçte günümüzdeki mevkisine taşınmıştır.Selçuklular döneminde bir uç kalesi olarak savunma merkezi konumundaki köy statüsündeki Çardak Cumhuriyet döneminde sırasıyla Dinar ve Honaz’a bağlanmıştır. Daha sonra ise Hanbat Ovası’ndaki yerleşim yerleri içerisinde merkezî konumda bulunan Bozkurt Nahiyesi’ne bağlanmıştır. Ancak, Çardak köyü belli bir süre sonra konumu itibariyle Bozkurt Nahiyesi’nden daha büyük ve önemli hale gelmiştir. Bu büyüme ve gelişme belli bir süre sonra da Çardak’ın ilçe haline gelmesini sağlamıştır.
19 Haziran 1957’de görüşülmüş olan kanun teklifinde Çardak’ın ilçe olmasına yönelik olarak günümüze ışık tutabilecek gerekçeler ortaya konmuştur. “Denizli vilâyetinin merkez kazasının Bozkurt Nahiyesi ‘ne bağlı 1142 nüfuslu olan Çardak köyünde halen Toprak Mahsulleri Ofisi ve ambarları ile, inhisarlar, PTT şubeleri jandarma karakolu ve asfalt pisti, bir askerî havaalanı olup, Çardak köyü bu bölge köylerinin istasyonu olmakla beraber Yeşilova ve Tefenni kazaları köylerinin transit merkezi vaziyetinde olduğundan mahsulâtlarını bu istasyondan ihraç etmekte ve bu suretle ekonomik bir varlık göstermektedir” denilerek, Çardak’ın ilçe yapılmasına temel dayanak olarak coğrafi konumu nedeniyle sivil ve askerî devlet yatırımlarının buraya yapılmış olması, ticaret hayatının canlı ve merkezi konumunda olması gösterilmiştir; “Bölge köyleri vilâyet merkezine 35-75 km. uzakta olmalarına karşı Çardak merkezine 5-30 km. mesafede bulunmaktadırlar.” denilerek, kendisine baglanacak köylerin mesafe olarak yakın olması ikinci neden olarak ortaya konmuştur. “Çardak’ın tatlı bir sathı mail üzerinde kurulu ve tazyikli su tesisâtına sahip bulunması ve kanalizasyona müsait bir kuruluşta bulunması” yani şehirleşmeye uygun olması üçüncü etken olarak ifade edilmiştir. İlçe 1 Nisan 1958 yılında köy statüsünde iken yukarda anılan gerekçelerle aynı tarihte ilçe olarak Denizli iline bağlanmıştır.
